Alergia na metale a zaopatrzenie tętniaków wewnątrzmózgowych (stenty, spirale, klipsy)
Uwaga: poniższe opracowanie powstało na potrzeby konsultacji konkretnego pacjenta na podstawie kilkugodzinnej analizy dostępnej literatury. Nie ma ono charakteru ostatecznego i nie może zastąpić indywidualnej konsultacji lekarskiej. Należy je traktować jako tymczasowe i starannie weryfikować z innymi dostępnymi źródłami aktualnej informacji naukowej.
Analiza dostępnej literatury medycznej na temat możliwych powikłań po zaopatrzeniu tętniaków mózgowych ujawniła następujące obserwacje:
- powikłania po zamknięciu tętniaków wynikające z alergii na metale można podzielić na mózgowe (obrzęk, zmiany ogniskowe, bóle głowy, porażenia, epizody drgawkowe, zaburzenia widzenia itd.) oraz rzadsze powikłania skórne (wysypki, świąd), w pojedynczych przypadkach opisywano także reakcje niepożądane w obrębie innych układów (astma, zapalenie naczyń)
- zabiegów zamykania tętniaków w mózgu wykonuje się bardzo wiele - w skali świata są to dziesiątki, a może nawet setki tysięcy pacjentów rocznie
- zważywszy, że co piąta kobieta i co dwudziesty mężczyzna jest uczulony na nikiel, należy przyjąć, że tego typu zabiegi każdego roku są wykonywane u tysięcy pacjentów uczulonych na nikiel oraz inne metale
- wydaje się, że organizm reaguje na implantowane w mózgu metalowe wyroby medyczne (stenty, klipsy, spirale) łagodniej niż poza mózgiem, choć nie ma na to twardych dowodów naukowych
- powikłania po zamykaniu tętniaków, które można powiązać z alergią na nikiel lub też inne metale są bardzo rzadkie - w całej literaturze światowej opisano niespełna 20 przypadków, choć jest bardzo prawdopodobne, że nie wszystkie przypadki powikłań zaopatrzenia tętniaków na skutek alergii są rozpoznawane w związku z małą świadomością problemu
- opisano 2 przypadki pacjentów uczulonych na nikiel, o czym było wiadomo jeszcze przed embolizacją - dwuletnia obserwacja po zabiegu nie wykazała u nich żadnych powikłań
- 20 pacjentów z objawami alergii na metale w wywiadzie zostało poddanych zabiegom wewnątrznaczyniowym w mózgu - u jednej osoby odnotowano udar, zaś u dwóch innych radiograficznie stwierdzono zwężenia w obrębie metalowych stentów, które jednak nie dawały objawów klinicznych
- opisano 70-letnią pacjentkę, u której 4 miesiące po założeniu stentu pojawiło się porażenie połowicze - w badaniu stwierdzono zatkanie stentu, po udrożnieniu doszło do ponownego zatkania. Testy ze stentem oraz metalami obecnymi w stencie wykazały alergię na kobalt. 14-miesięczne leczenie przeciwalergiczne przyniosło dobre efekty
- większość opisanych powikłań ustępowała po pewnym czasie (tygodnie - miesiące), jednak opisano pojedyncze przypadki o większym nasileniu objawów oraz utrzymywanie się dolegliwości przez kilka lat
- aktualnie typowe leczenie objawów niepożądanych opiera się na glikokortykosterydach i lekach antyhistaminowych, w razie przedłużania się ewentualnych objawów alergii można rozważyć zastąpienie sterydu innymi lekami immunosupresyjnymi, które pozwolą uniknąć długotrwałego leczenia sterydami
- uwalnianie niklu z wewnątrznaczyniowych wyrobów medycznych jest z reguły bardzo niewielkie. W jednym badaniu przeprowadzono 30-dniową inkubację siedmiu różnych, zawierających nikiel stentów oraz spiral zamykających tętniaki w roztworze imitującym ludzką surowicę. Badacze nie wykryli uwalniania niklu w opisanych warunkach eksperymentalnych. Zastosowany w tych badaniach test DMG wykrywa nikiel w stężeniach powyżej 10 ppm, czyli 0,001%). Należy przy tym mieć świadomość, że opisane warunki laboratoryjne znacznie odbiegały od sytuacji w żywym organizmie (np. nieobecność odczynu zapalnego, który w mniejszym lub większym stopniu będzie obecny w miejscu zabiegu)
Podsumowując dostępne dane z literatury medycznej:
Odnosząc powyższe informacje do pacjentów uczulonych na metale, u których niezbędne jest zaopatrzenie tętniaka: w przypadku gdy jest dostępna alternatywa - stenty, spirale, klipsy, które nie zawierają metali uczulających pacjenta, to bez wątpienia w pierwszym rzędzie należy preferować właśnie taką opcję. Jeśli jednak nie ma takiej alternatywy, to w warunkach realnego zagrożenia pęknięciem tętniaka warto rozważyć wybór "mniejszego zła" licząc się przy tym z ryzykiem ewentualnego wystąpieniem powikłań.
Dane dostępne w momencie pisania niniejszego opracowania sugerują, że ryzyko wystąpienia powikłań alergicznych po zaopatrzeniu tętniaków mózgowych u osób z alergią na metale nie jest duże, choć zapewne większe niż u osoby nieuczulonej na metale. Jeżeli już objawy alergii wystąpią, to w większości przypadków można je skutecznie leczyć i jest spora szansa, że z czasem ustąpią. Niekiedy ustępują nawet bez leczenia, co może przyczyniać się do niskiej wykrywalności takich przypadków.
Autor: profesor dr hab. med. Radosław Śpiewak, specjalista dermatolog i alergolog
|
