Pirosiarczyn sodu

Pirosiarczyn sodu (synonimy: dwusiarczyn sodu, disiarczyn sodu) to substancja o wzorze chemicznym Na₂S₂O₅ o powszechnym zastosowaniu w kosmetykach, produktach spożywczych, lekach. Może występować w nowych wyrobach tekstylnych. Pirosiarczyn sodu znajduje zastosowanie także w wielu gałęziach przemysłu. Jako substancja redukująca, stosowany jest w przemyśle fotograficznym, włókienniczym, papierniczym i celulozowym. Używa się go do czyszczenia i bielenia wełny, jako środek antychlorowy i redukujący w wytwórniach barwników i drukarniach. W przemyśle budowlanym i metalowym związek ten stosowany jest do detoksykacji i eliminacji chromu z wody.

Pirosiarczyn sodu w produktach spożywczych

Pirosiarczyn sodu jest często dodawany do żywności jako środek konserwujący przeciwdziałający rozwojowi bakterii i pleśni, oznaczany symbolem E223. Dla ograniczenia ryzyka zdrowotnego konsumentów wyznaczono dopuszczalną dzienną spożycia dawkę tego związku wynoszącą 0,7 mg/kg masy ciała/dobę. Pirosiarczyn sodu nie jest zalecany do spożycia przez dzieci.

Pirosiarczyn sodu w lekach

Pirosiarczyn sodu jest dodawany do niektórych produktów leczniczych i wyrobów medycznych (m. in. kremy, maści, czopki, preparaty do wstrzyknięć) jako konserwant, antyutleniacz i regulator kwasowości.

Pirosiarczyn sodu w kosmetykach

Pirosiarczyn sodu jest dodawany do kosmetyków jako konserwant, antyutleniacz i substancja redukująca. Co trzecia farba do włosów sprzedawana w Polsce zawiera pirosiarczyn sodu.^[3] Pirosiarczyn sodu dodawany jest również do niektórych preparatów alfahydroksykwasów do stosowania w gabinetach kosmetycznych (m.in. Jan Marini CESTA Cream™, Jan Marini CESTA Cleansing Gel™) oraz samodzielnego użycia (m.in. Obagi Blender™, Obagi Clear™, Obagi Nu-Derm Sunfader SPF 15™),^[4] żeli pod prysznic (m.in. Kanion Sport for Active Men™),^[5] kremach na noc (m.in. Ponds Age Miracle Night Cream™),^[6] oraz kosmetykach przeciwsłonecznych (m.in. Lierac Sunific Suncare Extreme™ SPF 50+).^[8] Pirosiarczyn sodowy jest obecny w niektórych "dermokosmetykach" z serii Tołpa™ dermo face, neutro (Neutralny krem-opatrunek regenerujący, Neutralny krem-mgła łagodzący)^[7] oraz w preparatach przeciwtrądzikowych Uriage Hyseac™ (Tonik oczyszczający z wodą termalną, A. I. Krem zwalczający zapalne zmiany trądzikowe, Żel oczyszczający).^[9]

INCI*: SODIUM METABISULFITE.

*INCI: International Nomenclature of Cosmetic Ingredients - ujednolicone, międzynarodowe nazwy składników kosmetyków. W takiej postaci nazwa substancji występuje w opisie składu kosmetyku.

Objawy alergii na pirosiarczyn sodu

Alergia kontaktowa na pirosiarczyn sodu jest częsta, choć w wielu przypadkach nie rozpoznawana. Pirosiarczyn sodu może powodować skórne reakcje alergiczne w postaci wyprysku, głównie rąk i twarzy. Może także powodować podrażnienia żołądka, astmę i objawy ogólnoustrojowe (anafilaksja).

Częstość uczulenia: 4,5-5,5% wszystkich pacjentów rutynowo testowanych tą substancją.^[1,2]

Synonimy oraz nazwy w innych językach: Pirosiarczyn sodu; Dwusiarczyn sodu; Disiarczan sodu; Disiarczyn sodu; Disodium disulphite; Disodium metabisulfite; Pyrosulfurous acid disodium salt; E223; Disulfurous acid disodium salt; CAS# 7681-57-4, CAS# 7757-74-6; EC# 231-673-0.

Substancja testowa: Pirosiarczyn sodu 1% waz. (Chemotechnique Diagnostics, nr kat. S-011)

Reakcje krzyżowe i współuczulenia: ze względu na podobieństwo strukturalne, u osób uczulonych na pirosiarczyn sodu może współwystępować alergia krzyżowa na inne sulfity (siarczyny, siarczany (IV)), które są powszechnie stosowane w kosmetykach, lekach oraz wielu innych produktach. Dlatego osoby ze stwierdzoną alergią na pirosiarczyn sodu powinny unikać innych sulfitów, a w razie konieczności kontaktu należy u nich wykonać testy płatkowe z innymi sulfitami:

• disiarczyn potasu, syn. piosiarczyn potasu - K₂S₂O₅; INCI: POTASSIUM METABISULFITE - składnik kosmetyków; dodatek spożywczy E224 - konserwant owoców i produktów owocowych, piwa, wina, miodów, mrożonych frytek, stosowany także jako środek bielący.
• siarczyn amonu - (NH₄)₂SO₃, INCI: AMMONIUM SULFITE - składnik kosmetyków.
• siarczyn potasu - K₂SO₃; INCI: POTASSIUM SULFITE - składnik kosmetyków.
• siarczyn sodu - Na₂SO₃; INCI: SODIUM SULFITE - składnik kosmetyków; dodatek spożywczy E221 - konserwant i utleniacz stosowany m.in. polepszacz chleba, konserwant ten mogą zawierać mięsa i wędliny, produkty z żółtkiem jaja, sałatki, piwo, chleb, karmel.
• wodorosiarczan amonu - NH₄HSO₃, INCI: AMMONIUM BISULFITE - składnik kosmetyków.
• wodorosiarczyn sodu - NaHSO₃; INCI: SODIUM BISULFITE - składnik kosmetyków; dodatek spożywczy E222 - konserwant, środek bielący.

Reakcja krzyżowa to reakcja alergiczna na substancje o budowie chemicznej zbliżonej do substancji pierwotnie uczulającej. Współuczulenie to potwierdzone epidemiologiczne częstsze jednoczesne występowanie alergii na określone substancje mimo braku dostrzegalnych podobieństw w ich strukturze chemicznej. Reakcje krzyżowe i współuczulenia nie występują u każdego uczulonego, jednak takie ryzyko zawsze należy brać pod uwagę.

Autor opisu: Profesor dr hab. med. Radosław Śpiewak, specjalista dermatolog i alergolog

Śledź nas na Facebooku:

Jak do nas dojechać:

Uwaga! Ten serwis nie zastępuje porady lekarskiej, korzystasz z niego wyłącznie na własną odpowiedzialność. Autor dołożył wszelkich starań, aby informacje zawarte na tej stronie były rzetelne i aktualne, jednak wyklucza odpowiedzialność za ewentualne szkody wynikające z ewentualnych błędów. Każda istotna informacja powinna być weryfikowana w innych niezależnych źródłach fachowych.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Autor niniejszego dzieła udziela osobom fizycznym zgody na nieodpłatne korzystanie z niego wyłącznie w celach niekomercyjnych. Wszelkie inne zastosowania wymagają pisemnej zgody autora. Kopiowanie zabronione!
© Radosław Śpiewak All rights reserved. Document created: 30 July 2006, updated: 20 September 2019.