Tiksokortol

Tiksokortol (21-piwalan tiksokortolu) to niehalogenowy glikokortykosteroid o wzorze chemicznym C₂₆H₃₈O₅S stosowany w miejscowym leczeniu nieżytów nosa. . Tiksokortol wykazuje działanie przeciwzapalne, immunosupresyjne i przeciwalergiczne. W rzadkich przypadkach tiksokortol może powodować reakcje alergiczne, których rozpoznanie może być trudne nawet dla doświadczonego dermatologa i alergologa. Uczulenie na tiksokortol może objawiać się wypryskiem kontaktowym (kontaktowym zapaleniem skóry), alergicznym nieżytem nosa, wypryskiem powiek, zapaleniem spojówek, wypryskiem powietrznopochodnym. Tiksokortol należy do grupy strukturalnej A kortykosteroidów i jest traktowany jako dobry marker alergii na sterydy z tej grupy. Obok budezonidu oraz maślanu hydrokortyzonu, tiksokortol jest jednym z trzech preferowanych markerów alergii na glikokortykosteroidy^[2].

Występowanie: 21-piwalan tiksokortolu jest aktywnym składnikiem preparatu Pivalone™, który aktualnie nie jest dostępny w Polsce. U osób uczulonych na tiksokortol należy jednak unikać stosowania innych sterydów z grupy strukturalnej A. Następujące leki dostępne w Polsce zawierają glikokortykosterydy z tej grupy:

• emulsja na skórę: Locoid™ (maślan hydrokortyzonu)
• maści i czopki doodbytnicze: Posterisan H™ (Escherichia coli, hydrokortyzon)
• maści do oczu: Oxycort™ (octan hydrokortyzonu, oksytetracyklina)
• maści i kremy na skórę: Hydrocortisonum™ (octan hydrokortyzonu), Laticort™ (maślan hydrokortyzonu), Locoid™ (maślan hydrokortyzonu), Oxycort™ (octan hydrokortyzonu, oksytetracyklina), Pimafucort™ (hydrokortyzon, natamycyna, neomycyna), Zovirax Duo™ (acyklowir, hydrokortyzon)
• płyny i roztwory na skórę: Hydrocortisonum™ (octan hydrokortyzonu), Laticort™ (maślan hydrokortyzonu), Locoid™ (maślan hydrokortyzonu)
• tabletki: Hydrocortisonum™ (hydrokortyzon), Encortolon™ (prednizolon), Medrol™ (metyloprednizolon), Meprelon™ (metyloprednizolon), Metypred™ (metyloprednizolon)
• proszki do sporządzania roztworów: Corhydron™ (hydrokortyzon), Medrol™ (metyloprednizolon)

Uwaga: powyższa lista może być niekompletna. Jeżeli jesteś uczulony na tiksokortol zawsze informuj o tym lekarza i zawsze sprawdzaj skład przyjmowanych leków! Jeżeli podejrzewasz, że lek który przyjmujesz (lub przyjmowałeś w przeszłości) zawiera tiksokortol lub substancje o podobnej budowie chemicznej, poinformuj o tym lekarza.

Reakcje krzyżowe i współuczulenia: u osób uczulonych na tiksokortol może współwystępować krzyżowa alergia na inne sterydy z grupy strukturalnej A, mogą także wystąpić reakcje krzyżowe na sterydy z grupy strukturalnej D2. Dlatego w przypadku alergii na tiksokortol należy unikać stosowania leków z tej grupy, a w razie konieczności ich zastosowania najpierw należy wykonać testy płatkowe w celu wykluczenia alergii. Reakcja krzyżowa to reakcja alergiczna na substancje o budowie chemicznej zbliżonej do substancji pierwotnie uczulającej. Reakcje krzyżowe nie występują u każdego uczulonego, jednak ich ryzyko należy zawsze brać pod uwagę.

Zapoznaj się także z omówieniem pt."Alergia na sterydy".

Częstość uczulenia:

• 0,1-1,7% chorych zakwalifikowanych do testów płatkowych
• 1,3% europejskich chorych zakwalifikowanych do testów płatkowych^[3]
• 3,9% fińskich chorych zakwalifikowanych do testów płatkowych^[1]

Substancja testowa: Tiksokortolu 21-piwalan 0,1% waz. (Chemotechnique Diagnostics, nr kat. T-031B)

Uwaga Tiksokortol, podobnie jak inne glikokortykosteroidy, prowokuje niekiedy w testach płatkowych powstanie rumienia odczynowego bez nacieku i grudek, który zwykle jest widoczny bezpośrednio po demontażu plastrów testowych i znika w kolejnych dniach obserwacji. Ze względu na znaczne ryzyko reakcji fałszywie dodatnich oraz fałszywie ujemnych, w testach z glikokortykosteroidami należy ze szczególną dbałością przestrzegać zasad dobrej praktyki klinicznej testów płatkowych, a odczyn intepretować z uwzględnieniem wywiadu, objawów klinicznych oraz farmakodynamiki glikokortykosteroidów^[2].

Autor opisu: Profesor dr hab. med. Radosław Śpiewak, specjalista dermatolog i alergolog

Śledź nas na Facebooku:

Jak do nas dojechać:

Uwaga! Ten serwis nie zastępuje porady lekarskiej, korzystasz z niego wyłącznie na własną odpowiedzialność. Autor dołożył wszelkich starań, aby informacje zawarte na tej stronie były rzetelne i aktualne, jednak wyklucza odpowiedzialność za ewentualne szkody wynikające z ewentualnych błędów. Każda istotna informacja powinna być weryfikowana w innych niezależnych źródłach fachowych.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Autor niniejszego dzieła udziela osobom fizycznym zgody na nieodpłatne korzystanie z niego wyłącznie w celach niekomercyjnych. Wszelkie inne zastosowania wymagają pisemnej zgody autora. Kopiowanie zabronione!
© Radosław Śpiewak All rights reserved. Document created: 30 July 2006, updated: 5 January 2022.