Testy płatkowe z metalami przed zabiegami ortopedycznymi oraz w przypadku powikłań (nieprawidłowe gojenie, nietolerancja endoprotezy) - za i przeciw

Kierowani na testy alergologiczne pacjenci ortopedyczni przed planowanymi operacjami endoprotezowania lub w przypadku powikłań po takich zabiegach to grupa szczególna i wymagająca bardzo dużego doświadczenia i rozwagi diagnostycznej. Z jednej strony metale dość często dają reakcje podrażnieniowe, które mogą być przez niedoświadczonych lekarzy błędnie uznane za odczyny dodatnie, co może bezpodstawnie odebrać pacjentom szansę na potrzebny zabieg endoprotezowania. Z drugiej strony, reakcje na rzadziej testowane metale są na tyle rzadkie, że nadal nie mamy statystyk pozwalających na wybór "optymalnego haptenu". W praktyce nie raz zdarza się, że pacjent reaguje w testach na jedną sól metalu, a na inną nie. Nawet w przypadku "banalnych" alergii na nikiel czy pallad widzimy różnicę w odczynach na róże postaci haptenu (chlorek niklu a siarczan niklu, chlorek palladu a czterochlorek sodowy palladu). Możliwym wyjaśnieniem może być różna biodostępność jonów metali w zależności od stanu skóry (skóra sucha, tłusta, różnice w pH powierzchni skóry itd.). Wprawdzie statystycznie na niektóre sole pacjenci reagują częściej, ale zawsze znajdą się tacy pacjenci, który zareagują tylko na te "mniej częste". Nigdy nie można przewidzieć, która z postaci wywoła reakcję u danego pacjenta. Ponieważ konsekwencje przeoczenia reakcji alergicznej lub błędnej interpretacji pociągają tu za sobą bardzo poważne skutki, osobiście uważam, że dopóki nie nabędziemy więcej wiedzy należy pacjentów testować z wszystkimi dostępnymi metalami we wszystkich dostępnych postaciach. Uczulający kolczyk można wyjąć z ucha i więcej nie zakładać, z endoprotezą biodra konsekwencje dla pacjenta mogą być znacznie poważniejsze. Z tych powodów zalecam testowanie takich pacjentów z wszystkimi dostępnymi metalami, na dodatek często trzeba dołożyć substancje przygotowane na indywidualne potrzeby pacjentów (np. niob, itr, tantal - metale te również są stosowane w stopach endoprotez i implantów).

Na podstawie ponad dziesięcioletniego doświadczenia w testowaniu pacjentów ortopedycznych odradzam "testowania pod konkretną endoprotezę" czyli tylko z metalami wykazanymi w "paszporcie" danej protezy, ponieważ w przypadku reakcji dodatniej na jeden lub więcej składników zwykle pojawia się pytanie od ortopedy typu "skoro nie możemy zastosować endoprotezy A, to czy w takim razie możemy wstawić endoprotezę B". Jeśli w implancie B są metale, których nie przetestowano za pierwszym razem, pacjent wraca na testy, a sytuacja znów może się powtórzyć. Zatem albo należy testować pacjenta z całą serią metali, albo kierować do ośrodka, który takie kompletne testy wykonuje.

Nie wolno ponadto zapominać o innych materiałach stosowanych w czasie zabiegu, na przykład o cementach kostnych, które zawierają między innymi antybiotyki, metakrylany, żywice oraz inne składniki o znanym potencjale uczulającym. W idealnej sytuacji, ortopeda kierujący pacjenta na testy powinien zaopatrzyć go w "paszport" endoprotezy, próbkę i "paszport" stosowanego cementu kostnego oraz listę leków stosowanych w trakcie i po zabiegu endoprotezowania.

I najważniejsze: jeśli pacjent nie ma w wywiadzie cech sugerujących nietolerancji metali, to zgodnie z zaleceniami większości ekspertów nie wykonuje się testów "na wszelki wypadek!" O potrzebie wykonania testów decyduje alergolog z doświadczeniem w tym zakresie po zebraniu szczegółowego wywiadu od pacjenta.

Coraz większym powodzeniem cieszy się tzw. test transformacji limfocytów (w istocie chodzi o test proliferacji limfocytów) jako metoda "diagnostyczna" przed zabiegami lub w przypadku powikłań po zabiegu endoprotezowania. Mając osobiste doświadczenie naukowe w zakresie tej metody, podkreślam że ma ona szereg ograniczeń i nie powinna być stosowana rutynowo.

Autor: profesor dr hab. med. Radosław Śpiewak, specjalista dermatolog i alergolog

→ Przeczytaj też: Alergia na metalowe endoprotezy i implanty - jak testować?

→ Przeczytaj też: Alergia na materiały protez zębowych - jak testować?

Śledź nas na Facebooku:

Jak do nas dojechać:

Uwaga! Ten serwis nie zastępuje porady lekarskiej, korzystasz z niego wyłącznie na własną odpowiedzialność. Autor dołożył wszelkich starań, aby informacje zawarte na tej stronie były rzetelne i aktualne, jednak wyklucza odpowiedzialność za ewentualne szkody wynikające z ewentualnych błędów. Każda istotna informacja powinna być weryfikowana w innych niezależnych źródłach fachowych.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Autor niniejszego dzieła udziela osobom fizycznym zgody na nieodpłatne korzystanie z niego wyłącznie w celach niekomercyjnych. Wszelkie inne zastosowania wymagają pisemnej zgody autora. Kopiowanie zabronione!
© Radosław Śpiewak All rights reserved. Document created: 12 October 2016, updated: 3 August 2019.