Seskwioleinian sorbitanu

Seskwioleinian sorbitanu (półtoraoleinian sorbitanu) to mieszanina estrów kwasu oleinowego i bezwodnika heksitolu otrzymywanego z sorbitolu. Seskwioleinian sorbitanu stosowany jest jako emulgator w kosmetykach (maściach, kremach) i produktach do pielęgnacji skóry, lekach do stosowania zewnętrznego (maści, kremy), produktach weterynaryjnych, w produktach gospodarstwa domowego.

Seskwioleinian sorbitanu w kosmetykach

Seskwioleinian sorbitanu stosowany jest w produkcji kosmetyków jako emulgator i surfaktant dodawany w celu stabilizacji emulsji typu „olej w wodzie”. Seskwioleinian sorbitanu mogą zawierać balsamy do ciała, podkłady do twarzy, dezodoranty, szminki oraz inne produkty do pielęgnacji ust.

Analizy składu kosmetyków dostępnych w drogeriach i sklepach w Krakowie w latach 2014 - 2022 wykazały, że seskwioleinian sorbitanu był składnikiem:

• 5,9% mleczek do ciała,
• 5,5% podkładów oraz kremów BB i CC,
• 5,3% dezodorantów,
• 2,5% szminek, pomadek i innych produktów do ust,
• 1,9% kremów pielęgnacyjnych do twarzy,
• 1,7% cieni do powiek i tuszów do rzęs.^[8]

INCI*: SORBITAN SESQUIOLEATE
*INCI: International Nomenclature of Cosmetic Ingredients - ujednolicone, międzynarodowe nazwy składników kosmetyków. Informacje o składzie podawane są na opakowaniach kosmetyków według nomenklatury INCI.

Synonimy oraz nazwy w innych językach

Seskwioleinian sorbitanu; Półtoraoleinian sorbitanu; Sorbitan sesquioleate; Sorbitani sesquioleas; Sesquioleate de sorbitan; Sesquioleato de sorbitano; Sorbitanum sesquioleylatum; Sorbitan, (Z)-9-octadecenoate (2:3); anhydrosorbitol sesquioleate; Arlacel C; Arlacel 83; Span 83; Protachem SOC; Glycomul SOC; Liposorb SQ0; Hodag SSO; Montane 83; Emasol 41S; Sorgen 30; Emulgator 8972; Glycomul Soc Special; Crill 16; Nikkol SO 15; Crill K 16; SO 15; Nissan nonion OP 83; Span 83; Emsorb 2502; Sorbitanum sesquioleylatum; Anhydrohexitol sesquioleate; Nissan nonion OP 83RAT; EC# 232-360-1; CAS# 8007-43-0

UWAGA! Powyższy opis nie wyczerpuje wszystkich możliwości narażenia oraz objawów, a uczulający Cię hapten może występować także w innych, niewymienionych powyżej źródłach. Dlatego zawsze weryfikuj skład produktów i substancji z którymi masz kontakt, a w razie wątpliwości zwróć się do lekarza.

Częstość uczulenia na seskwioleinian sorbitanu

• 0,2% spośród 4637 duńskich pacjentów testowanych w latach 2010 - 2014^[1]
• 0,8% spośród 25752 niemieckich pacjentów testowanych w latach 2016 - 2018^[2]
• 1,5% spośród 5284 belgijskich pacjentów testowanych w latach 2002 - 2011^[2]
• 2,7% spośród 339 niderlandzkich dzieci w wieku 0-17 lat^[5]
• 2,9% belgijskich pacjentów testowanych w latach 1990ych^[3]
• 3,9% północnoamerykańskich pacjentów testowanych w latach 2008 - 2010^[7]
• 5,2% belgijskich pacjentów testowanych w latach 1990ych^[4]
• 4,9% spośród 123 polskich pacjentów testowanych w latach 2015-2024 w Ambulatorium 'dermatolog.eu' w Krakowie^[8]
• 10,7% spośród 112 północnoamerykańskich pacjentów testowanych w latach 2006 - 2007^[6]

Reakcje krzyżowe i współuczulenia

Ze względu na podobieństwo strukturalne, u osób uczulonych na seskwioleinianu sorbitanu (półtoraoleinianu sorbitanu) może współwystępować alergia krzyżowa na inne pochodne sorbitolu i sorbitanu, takie jak tristearynian sorbitanu (Span 65, dodatek spożywczy E492), trioleinian sorbitanu (Span 85), monopalmitynian sorbitanu (Span 40, dodatek spożywczy E495), monolaurynian sorbitanu (Span 20, dodatek spożywczy E493), monostearynian sorbitanu (Span 60) i oleinian (monooleinian) sorbitanu (Span 80, dodatek spożywczy E494).

Reakcja krzyżowa to reakcja alergiczna na substancje o budowie chemicznej zbliżonej do substancji pierwotnie uczulającej. Współuczulenie to potwierdzone epidemiologiczne częstsze jednoczesne występowanie alergii na określone substancje mimo braku dostrzegalnych podobieństw w ich strukturze chemicznej. Reakcje krzyżowe i współuczulenia nie występują u każdego uczulonego, jednak takie ryzyko zawsze należy brać pod uwagę.

Substancja testowa

Seskwioleinian sorbitanu 20% waz. (Chemotechnique Diagnostics, nr kat. S-005)

Seskwioleinian sorbitanu jako emulgator w substancjach testowych

Seskwioleinian sorbitanu jest stosowany jako emulgator substancji diagnostycznych stosowany w celu zapewnienia równomiernego rozproszenia haptenów diagnostycznych w podłożu wazelinowym. Seskwioleinian sorbitanu jest obecny w następujących substancjach testowych:

• Aldehyd glutarowy 0,2% waz. (G-003A) zawiera dodatek 5% seskwioleinianu sorbitanu
• Aldehyd glutarowy 0,5% waz. (G-003B) zawiera dodatek 5% seskwioleinianu sorbitanu
• Mieszanka zapachowa I 8% waz. (Mx-07) zawiera dodatek 5% seskwioleinianu sorbitanu
• Myroxylon pereirae czyli balsam peruwiański 25% waz. (B-001) zawiera dodatek 5% seskwioleinianu sorbitanu
• Formaldehyd 1% waz. (F-002C) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu
• Absolut mchu dębowego 2% waz. (O-001) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu
• Glukozyd decylowy 5% waz. (D-065) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu
• Hydantoina DMDM 1% waz. (D-047B) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu
• Hydroksyetylometakrylan 2% waz. (H-010) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu
• Izoeugenol 2% waz. (I-002) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu
• Metylizotiazolinon 0,2% waz. (M-035D) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu
• Metylizotiazolinon + metylchloroizotiazolinon 0,01% waz. (C-009C) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu
• Żywica melaminowo-formaldehydowa 7% waz. (M-001) zawiera dodatek 1% seskwioleinianu sorbitanu

Stężenia seskwioleinianu sorbitanu jako emulgatora w substancjach testowych wynoszą od 1 do 5% i są niższe od stężenia optymalnego do wykrywania alergii kontaktowej na seskwioleinian sorbitanu (20%), jednak w przypadku współwystępowania dodatniego odczynu na którąś z wyżej wymienionych substancji testowych i dodatniego odczynu na seskwioleinian sorbitanu rozważyć należy możliwość reakcji alergicznej na emulgator zamiast nominalnego haptenu testowego (reakcja fałszywie dodatnia).

Autor opisu: profesor dr hab. med. Radosław Śpiewak, specjalista dermatolog i alergolog

Śledź nas na Facebooku:

Jak do nas dojechać:

Uwaga! Ten serwis nie zastępuje porady lekarskiej, korzystasz z niego wyłącznie na własną odpowiedzialność. Autor dołożył wszelkich starań, aby informacje zawarte na tej stronie były rzetelne i aktualne, jednak wyklucza odpowiedzialność za ewentualne szkody wynikające z ewentualnych błędów. Każda istotna informacja powinna być weryfikowana w innych niezależnych źródłach fachowych.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Autor niniejszego dzieła udziela osobom fizycznym zgody na nieodpłatne korzystanie z niego wyłącznie w celach niekomercyjnych. Wszelkie inne zastosowania wymagają pisemnej zgody autora. Kopiowanie zabronione!
© Radosław Śpiewak All rights reserved. Document created: 21 May 2018, updated: 16 May 2025.