|
|
|
Alergia na sterydyPojęcie "sterydy" (steroidy) odnosi się do dużej grupy związków tłuszczowych (lipidów) pochodzenia naturalnego i syntetycznego, których wspólną cechą jest obecność w ich cząsteczce steranu (cyklopentanoperhydrofenantrenu) - struktury złożonej z czterech połączonych pierścieni węglowych. Dotychczas wykryto kilkaset sterydów pochodzenia naturalnego (rośliny, zwierzęta), do grupy tej należą między innymi żeńskie hormony płciowe (estrogeny, np. estradiol), męskie hormony płciowe (androgeny, np. testosteron), mineralokortykoidy odpowiedzialne za gospodarkę mineralną organizmu (np. aldosteron), witamina D. Produkowane są również liczne sterydy syntetyczne, w tym ratujące zdrowie i życie leki, ale także sterydy anaboliczne stosowane w nielegalnym dopingu. Przez skojarzenie z tymi ostatnimi, pojęcie "sterydy" wzbudza niechęć i lęk u wielu pacjentów, jednak w medycynie mówiąc "lek sterydowy" z reguły mamy na myśli glikokortykosterydy (glikokortykosteroidy) - substancje identyczne lub podobne do ludzkich hormonów kory nadnerczy wykazujące działanie przeciwzapalne, immunosupresyjne oraz przeciwalergiczne. Glikokortykosteroidy to leki szeroko stosowane w leczeniu alergii, dlatego paradoksem może wydawać się fakt, że mogą one powodować reakcje alergiczne. Jednak faktycznie w szczególnych okolicznościach leki przeciwalergiczne mogą uczulać. Uczuleniu na sterydy mogą sprzyjać między innymi skłonności osobnicze, sposób stosowania danego leku, a także obecność innych czynników sprzyjających rozwojowi alergii - na przykład przewlekłego stanu zapalnego. Alergia na glikokortykosterydy bywa trudna do zauważenia, ponieważ bezpośrednio po zastosowaniu leku dawka terapeutyczna sterydu powoduje stłumienie zapalenia, a zatem łagodzi objawy alergii. Jednak w miarę eliminacji leku z narządu, jego stężenie przestaje wystarczać do osiągnięcia efektu leczniczego, lecz jest nadal wystarczające do wywołania alergii. Innymi słowy, dawki wystarczające do sprowokowania reakcji alergicznej są znacznie mniejsze niż dawki niezbędne do osiągnięcia efektu leczniczego. U osoby uczulonej, steryd nadal może przynosić początkowe złagodzenie objawów, jednak w miarę jego eliminacji z tkanki odczyn alergiczny będzie szybko nawracał. Dlatego alergię na sterydy należy w pierwszym rzędzie podejrzewać u osób, u których zastosowanie sterydu powoduje wprawdzie poprawę, jednak szybko dochodzi do nawrotu lub zaostrzenia objawów chorobowych. Uwaga: opisana sekwencja zdarzeń może, lecz nie musi świadczyć o alergii na stosowany steryd. W przypadkach silnej nadwrażliwości na sterydy faza początkowej poprawy może być niezauważalna - u takich osób łatwiej jest zatem dostrzec związek między stosowaniem danego sterydu a objawami alergicznymi. Objawy uczulenia zależą od drogi podania sterydu. Alergia na glikokortykosterydy w maściach, kremach lub emulsjach może objawiać się wypryskiem kontaktowym (kontaktowym zapaleniem skóry) w miejscu stosowania, np. wypryskiem powiek, podudzi, świądem odbytu. Sterydy w postaci doustnej (tabletki) lub parenteralnej (iniekcje) mogą wywoływać systemową reaktywację alergicznego wyprysku kontaktowego, czyli odczyn zapalny rozsiany na całym ciele, szczególnie nasilony w okolicach zgięć (łokcie, kolana, nadgarstki) i fałdów skóry (pachwiny, pachy, fałd międzypośladkowy). Sterydy wziewne i donosowe mogą w rzadkich przypadkach powodować astmę lub alergiczny nieżyt nosa. Krople do oczu mogą powodować alergiczne zapalenie spojówek i powiek, krople do uszu - alergiczne zapalenie przewodu słuchowego i ucha środkowego. Rozpoznanie alergii na glikokortykosteroidy może być trudne nawet dla doświadczonego dermatologa i alergologa. Diagnoza wymaga między innymi wykonania testów płatkowych z serią sterydów oraz lekami stosowanymi przez pacjenta. Interpretacja wyników takich testów jest trudna i wymaga sporej wiedzy i doświadczenia. Wykonanie testów umożliwia stwierdzenie, na jaki konkretnie steryd pacjent jest uczulony, a ponadto, jaki steryd można u niego bezpiecznie zastosować. W przypadku stwierdzenia alergii na dany glikokortykosteryd należy unikać leków z tej samej grupy strukturalnej, jednak zazwyczaj można bezpiecznie i z dobrym skutkiem zastosować steryd z innej grupy strukturalnej. W celu ułatwienia diagnostyki i wyboru leku alternatywnego, glikokortykosterydy podzielono na następujące grupy strukturalne:
Jednoczesne uczulenie na sterydy w obrębie danej grupy strukturalnej obserwuje się 6 razy częściej niż współuczulenie na sterydy z różnych grup strukturalnych. Należy podkreślić, że nie ma ludzi uczulonych na wszystkie sterydy, dlatego u osób uczulonych na stosowany steryd odpowiednia diagnostyka pozwala dobrać inny, skuteczny i bezpieczny lek. W wielu przypadkach najlepszą dla pacjenta opcję stanowi dobór innego, bezpiecznego sterydu, niekiedy korzystne może być zastosowanie leku z innej grupy. W przypadku planowania alternatywnego leczenia wskazane jest wcześniejsze wykonanie testów płatkowych z rozważanymi lekami (sterydowymi, ale także niesterydowymi). Autor: profesor dr hab. med. Radosław Śpiewak, specjalista dermatolog i alergolog |
|
 |
|
Śledź nas na Facebooku:
|
Jak do nas dojechać:
|
|
Uwaga! Ten serwis nie zastępuje porady lekarskiej, korzystasz z niego wyłącznie na własną odpowiedzialność. Autor dołożył wszelkich starań, aby informacje zawarte na tej stronie były rzetelne i aktualne, jednak wyklucza odpowiedzialność za ewentualne szkody wynikające z ewentualnych błędów. Każda istotna informacja powinna być weryfikowana w innych niezależnych źródłach fachowych.
|
|
 |
|
| |
 |
|
